بررسی کتاب جمع ‏آورى قرآن جان برتن

بررسی کتاب جمع ‏آورى قرآن جان برتن

دکتر حسن رضایى هفتادر*

چکیده‏

جان برتن قرآن‏پژوه انگلیسى، مؤلف کتاب «جمع‏ آورى قرآن» است. وى به بررسى مسئله تدوین قرآن می‌پردازد و معتقد است قرآن فعلی در عصر پیامبر و توسط آن حضرت گردآورى شده و هیچ نقصانى نسبت به آیات آن رخ نداده است. مسئله «نسخ» و «مصاحف صحابه» دو علت حذف نقش پیامبر اکرم از عرصه جمع ‏آورى قرآن هستند. موضوعات «نسخ تلاوت و حکم»، «نسخ تلاوت و بقاى حکم» و «اختلاف قرائات مصاحف صحابه» واقعیت خارجى ندارند و ساخته ذهن فقیهان اهل‌سنت است که در مناظره‌های خود با فقیهان می‌کوشیدند با تمسک به آن‌ها، آن دسته از احکام فقهى خود را که مستند آن‌ها در نصوص مصحف فعلى وجود ندارد، به قرآن مستند نمایند. اگر پیامبر اسلام آیات قرآن را در قالب مصحفى گردآورى کرده باشد، دیگر، فقیهان مذکور نمى‏توانستند از اختلاف قرائات مصاحف صحابه و حذف نصوصى از مصحف فعلى، در قالب دو شکل نسخ تلاوت سخن به میان آورند. آنان چاره کار را در آن دیدند که با جعل روایاتى، نقش پیامبر را از عرصه جمع‏آورى قرآن حذف کنند و گردآورى آن را به دوران پس از حیات ایشان منتقل کنند و چنین نیز کردند.

واژه‏ های اصلی: قرآن، مستشرقان، جان برتن، جمع‏ قرآن، نسخ، مصاحف صحابه‏.