شناخت آیات مکى و مدنى‏

شناخت آیات مکى و مدنى‏

در تعریف آیات و سور مکّى و مدنى، تعاریف مختلفى مطرح شده که مهم‏ترین آنها عبارت است از:

1. تقسیم‏بندى زمانى: آنچه تا زمان هجرت پیامبر اکرم- صلّى اللّه علیه و آله- به مدینه نازل شده مکّى است و آنچه بعد از ورود ایشان به مدینه نازل شده مدنى است.

این تعریف مشهورترین تعاریف مکّى و مدنى است و اغلب دانشمندان بر اساس آن، حکم به مکّى و مدنى سور داده‏اند.

2. تقسیم‏بندى مکانى: آنچه در مکّه و حوالى آن نازل شده مکّى است و آنچه در مدینه و حوالى آن نازل شده مدنى است .

ازآنجا که این تعریف بر اساس مکان نزول است، لذا برخى از آیات که در مکّه، مدینه یا حوالى این دو شهر نازل نشده، نه مکّى محسوب مى‏شوند و نه مدنى؛ نظیر آیه 45 سوره زخرف.

3. تقسیم‏بندى بر اساس مخاطب: آنچه مخاطبش اهل مکّه است مکّى و آنچه مخاطبش اهل مدینة است مدنى محسوب میشود .

این تعریف نیز همانند تعریف قبل، عام نیست و تنها تعدادى از آیات را شامل مى‏شود.

✍️ از میان سه تعریف فوق، اوّلین مورد جامع‏ترین، مشهورترین و کامل‏ترین است. ذکر این نکته ضرورى است که اگر بخش عمده‏اى از یک سوره مکّى باشد، آن را مکّى مى‏دانند و اگر بخش اعظم آن مدنى باشد، مدنى خوانده مى‏شود.

✍️ در پایان باید اشاره نمود که: براى تشخیص مکّى یا مدنى بودن سور قرآن کریم راه‏هاى زیر وجود دارد:

1. وجود روایات صحیح و موثّق دالّ بر زمان، مکان یا موضوع نزول سوره.

2. وجود ملاک‏هاى عمومى یا غالب صحیح در سور مکّى و مدنى.

3. سیاق آیات و مطالب موجود در سوره.

دقیق‏ترین و مطمئن‏ترین راه، سوّمین مورد است که مورد توجّه بسیارى از علما نظیر مرحوم علّامه طباطبایى (ره) بوده است.