تناسب آیات و سور در قرآن کریم

تناسب آیات و سور

تناسب در لغت:

✅ از ماده نسبت به معنای متشاکل و نزدیک به هم بودن.

در اصطلاح:  

✅ علم مناسبات قرآن دانشى است که بدان وسیله، علل چگونگى ترتیب یافتن اجزاى قرآن باز شناخته مى‏شوند. ( نظم الدرر، بُقاعی، ج 1، ص 6 مقدمه)

تعریف سیاق:

هر دلیلى که مرتبط با فهم عبارت مورد نظر بوده، خواه لفظى مانند قرائن لفظى مرتبط با عبارتى مورد نظر باشد، خواه حالى مانند اوضاع و احوالى که ظرف صدور کلام باشند و در موضوع دخالت داشته باشند.

انواع تناسب:

1⃣ تناسب کلمات (یعنی میان اجزای هر آیه تناسبی وجود داشته باشد.)

2⃣ تناسب جمله ها (یک جمله از قرآن کریم، قرینه براى جملهاى دیگر در همان آیه قرار گیرد و در تعیین مقصود از جمله دیگر مؤثر واقع شود.)

3⃣ تناسب آیات (میان دو یا چند آیه تناسب وجود داشته باشد.)

4⃣ تناسب سوره ها(میان آیه آخر یک سوره با آیه اول سوره بعد یا میان موضوع سوره با سوره بعدش تناسب وجود داشته باشد.)

فواید پرداختن به علم تناسب:

✅  پاسخ به مستشرقین و کسانی که قرآن را کتابى از هم گسسته و در هم ریخته معرفی می کنند.

✅  دست یابى به لطایفى در تفسیر آیات‏.

✅  تاکید بر اعجاز قرآن‏.

نکات:

لازمه تناسب آیات اعتقاد به توقیفی بودن چینش آیات است.

لازمه تناسب سور نیز اعتقاد به توقیفی بودن چینش سور است.

در کتاب الاتقان سیوطی 40 نوع از تناسب آیات بررسی شده. 

از کتب نگاشته شده در این زمینه می توان به  «احکام الرأى فى أحکام الأى تألیف: شمس الدین الصائغ‏» و «نظم الدرر فی تناسب الآیات و السور تألیف بقاعی» اشاره نمود.