چیستی و معنای آیه

چیستی و معنای آیه

در لغت:

✅ ا ی ی: به معنی آهنگ کسی یا چیزی را داشتن.

✅ ا و ی: به معنی به چیزی توجه کردن و حرکت به سوی جایگاه اعم از مادی و معنوی به نیت آرامش و استراحت. واژه مأوی به معنی پناهگاه از همین ریشه است.

♦️ به گفته علمای لغت معنی اصلی آیه در لغت، علامت و نشانه است و برخی همچون راغب اصفهانی علامت و نشانه واضح و آشکار را آیه نام گذاری کرده است. 

واژه آیه در استعمال قرآن کریم و متون عربی:

1⃣ معجزه: وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسى‏ تِسْعَ آیاتٍ بَیِّنات... (الاسراء 101)

2⃣ علامت، نشانه:  وَ قالَ لَهُمْ نَبِیُّهُمْ إِنَّ آیَةَ مُلْکِهِ أَنْ یَأْتِیَکُمُ التَّابُوتُ فیهِ سَکینَةٌ مِنْ رَبِّکُم... (البقرة 248)

3⃣ عبرت: ... إِنَّ فی‏ ذلِکَ لَآیَةً لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ. (البقرة 248)  (ای عبرة لمن یعتبر.)

4⃣ برهان و دلیل: وَ مِنْ آیاتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض... (روم 22، شوری 29)

4⃣ جمله و جماعت: خَرَجَ القَومَ بِآیَتِهِم. (ای بجماعتهم.) (مکاتیب الرسول صلى الله علیه و آله و سلم، ج‏3، ص: 102)

آیه در اصطلاح علوم قرآنی:

 زرقانی صاحب مناهل العرفان فی علوم القرآن: طائفة ذات مطلع و مقطع مندرج فی سورة من القرآن.(دسته ای از کلمات که دارای ابتدا و پایانی است و در سوره ای از قرآن جا گرفته اند.)

اختلاف نظر بر سر تعداد آیات قرآن کریم:

شماره کوفی منسوب به حضرت علی (علیه السلام)  (6236)

عدد مدنی منسوب به یحیی ابن حارث الذماری شامی و عبد اله ابن عامر ( 6226

عدد مکی منسوب به عبد الله ا بن کثیر 6220

عدد بصری از قتاده 6219

ابن مسعود 6218

عدد مدنی که کوفیین آن را مرسلا از مدینه نقل می کند و نافع به این معتقد بوده 6217

ابن عباس  و ابن سیرین 6216

عدد مدنی اخیر منسوب به ابو جعفر  ابن زید ابن القعقاع از قاریان دهگانه 6214

حمید اعرج 6212

صاحب تبیان از قول ابی جعفر مدنی؛ ابن الندیم از ابی ابن کعب نقل می کنند 6210

عدد بصری که منسوب به عاصم ابن العجاج الجحدری 6205

ابن الندیم و عطاء ابن یسار 6170 که تنها قولی است که کمتر از 6200 نقل شده.

♦️ اختلافات در تعداد آیات در یک سوره است نه محدوده هر سوره. علت این اختلاف به جهت آنست که گاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در پایان آیات وقف می کردند گاه نیز به جهت اتصال معنایی میان آیات وقف نمی کردند این امر موجب اشتباه شد.

طولانی ترین آیه: آیه دَین(البقرة 282)

کوتاه ترین آیه با احتساب حروف مقطعه: طه

  کوتاه ترین آیه بدون احتساب حروف مقطعه، بصورت یک کلمه: مدهامتان (الرحمن 64)